De Rijksoverheid geeft dit jaar 457 miljard euro uit. In de afgelopen jaren zijn er tienduizenden ambtenaren bij gekomen. De productiviteit van die ambtenaren daalt. Gezien de omvang van de publieke sector in de totale economie, trekt dat de groei van de productiviteit in de economie ook omlaag. Dat is een ernstige zaak, omdat stijgende productiviteit dé bron is van houdbare, gezonde, duurzame groei. Anders gesteld: zonder stijgende productiviteit wordt het voor de overheid in toenemende mate lastig allerlei uitgaven te doen en diensten te bieden. Er zal simpelweg te weinig geld zijn daarvoor.

‘In toenemende mate’ impliceert dat het nu al lastig is en dat is precies wat ik wil impliceren, omdat het de werkelijkheid is. Tegenover die uitgaven van 457 miljard euro staan namelijk inkomsten á 425,1 miljard euro.
Dan zou je denken dat Den Haag even kritisch naar alle overheidsuitgaven gaat kijken. Tering naar de nering zetten, zeggen we dan in goed Nederlands. Je past je uitgaven aan, aan je inkomsten. Op elk ministerie zijn er heel wat uitgaven waarvoor geldt ‘als we die nou eens een jaar níet doen, zou überhaupt iemand dat merken?’ Je zou ook kunnen gaan kijken naar het bos van adviesraden en adviescolleges, om maar wat te noemen. We hebben er meer dan 100 van.

Wist u dat er zoiets bestond als de Mijnraad? 14 leden telt het gremium (en zoals zo vaak is in ieder geval de voorzitter een ex-politicus) dat ‘de minister van Klimaat en Groene Groei adviseert over de verlening van verschillende mijnbouwvergunningen.’ Je zou denken, dat kunnen de ambtenaren op dat ministerie ook doen.

Maar nee, tering naar de nering zetten, zo werkt onze overheid niet. In Den Haag lijkt een linguïstische innovatie zijn intrede te hebben gedaan: nering naar de tering zetten. Dat is het motto, ofwel je inkomsten aanpassen aan de uitgaven. En dus is er een plan om het hoogste btw-tarief te verhogen, van 21 naar 21,4 procent. Op die manier wil Den Haag 1,2 miljard euro extra ophalen om Rijksbegroting sluitend te krijgen.

Iemand die bij het smeden van dat plan betrokken was, zei dat het kabinet een keuze moest maken: of veel belastingen een klein beetje verhogen of een klein aantal behoorlijk. Alle inspanningen waren dus gericht op hoe meer belastinginkomsten te verkrijgen; de overheid zelf iets kleiner maken door kritisch naar de uitgaven te kijken, was blijkbaar niet eens een theoretische optie.

Binnenkort is het inkomstenbelastingaangiftedag voor velen. Daarna verstuurt Den Haag de aanslagen. Waarom niet, omwille van openheid, daar een A4-tje bij doen met daarop een overzicht van waar uw belastinggeld precies aan gespendeerd is?